Hạt vi nhựa: Thảm họa cho môi trường và sức khỏe

Một nghiên cứu từ năm 2014 đã chỉ ra rằng có hơn 5 nghìn tỉ những mảnh nhựa nhỏ trên khắp các đại dương, và 90% trong số đó có chiều dài nhỏ hơn ¼ inch (= 6.35 mm). Nó được gọi là những hạt vi nhựa, những hạt nhỏ li ti này được cho là một sự đe dọa ghê gớm nhất, vì chúng thường bị những loài phiêu sinh vật và những sinh vật nhỏ tưởng nhầm là “đồ ăn” và từ đó theo chuỗi thức ăn vào những con cá, con chim lớn hơn hoặc vào cơ thể những sinh vật khác (con người chẳng hạn, và hiện nay đang có những nghiên cứu về ảnh hưởng của hạt vi nhựa đến sức khỏe con người).

Từ các loại mỹ phẩm

Hàng ngày, đa số chúng ta đều sử dụng các sản phẩm làm sạch như sữa rửa mặt, sữa tắm, kem đánh răng... chứa những hạt siêu nhỏ với tác dụng có thể thấm sâu loại bỏ bụi bẩn và chất nhờn.

Những hạt vi nhựa được tìm thấy ở rất nhiều sản phẩm rửa mặt. Những hạt nhỏ li ti trông rất đẹp mắt này được gọi là microbeads hay là những hạt vi nhựa.

Với kích thước nhỏ hơn 5 mm (đa số là nhỏ hơn 1mm), tỷ lệ hạt này trong các sản phẩm là khác nhau, có thể từ dưới 1% cho đến hơn 90% trọng lượng sản phẩm.

Những hạt vi nhựa chính là sản phẩm của sự phân hủy nhựa, về cơ bản nó được làm từ polyethylene nhưng có thể là nhựa hóa dầu khác như polypropylene và polystyrene.

Khi mua các sản phẩm có chứa các hạt vi nhựa, chúng ta chỉ nghĩ đơn giản là chúng có tác dụng làm sạch rất tốt mà không ngờ rằng chúng lại là một tác nhân "giết người" âm thầm.

Con người hấp thụ chất độc hạt vi nhựa qua đường ăn

Sau khi hoàn thành vai trò "chất làm sạch sâu", các hạt nhựa nhỏ này lọt sàng qua hệ thống xử lý nước thải ra sông hồ, ao và đại dương, từ đó nó gây ảnh hưởng lớn đến môi trường cũng như ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn.

Một ấu trùng cá trinh nữ chứa rất nhiều hạt vi nhựa.

Theo Tổ chức Môi trường Liên hiệp quốc (UNEP), năm 2012, các nước thuộc Liên minh châu Âu EU đã sử dụng hơn 4.300 tấn hạt vi nhựa. 1 năm sau đó, con số đã lên hơn 299 triệu tấn. Khi hạt vi nhựa hòa vào nguồn nước, chúng sẽ hấp thụ chất độc trong nước và trở nên cực kỳ độc.

Cá, chim và nhiều loài thủy sinh khác nhầm lẫn là thực phẩm và ăn vào. Vì đặc tính không tan và khó phân hủy nên có hàng nghìn phân tử hạt vi nhựa bị tích lại trong cơ thể thực vật, động vật.

Sau đó đến lượt chúng bị ăn theo chuỗi thức ăn, và con người là "bến đỗ" cuối cùng trong chuyến hành trình "du ngoạn" của các hạt vi nhựa.

Nghiên cứu gần đây cho thấy khoảng 90% các loài chim được tìm thấy có các hạt vi nhựa trong dạ dày và ăn 6 con hàu là tiêu thụ 50 hạt vi nhựa vào cơ thể. Theo các nhà khoa học, cứ mỗi khi một hạt vi nhựa vỡ ra, nó sẽ sản sinh ra rất nhiều chất độc có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe con người.

Khi đó, chúng ta có thể bị mất cân bằng hoóc-môn, mắc các căn bệnh về thần kinh, các bệnh hô hấp, ảnh hưởng đến cấu trúc não bộ, gây tăng động, suy yếu và biến đổi hệ miễn dịch cùng hàng loạt những nguy cơ khác.

Hạt vi nhựa trong muối biển

Một cuộc khảo sát 16 nhãn hiệu muối biển ở 8 nước khác nhau đã chỉ ra cho những nhà nghiên cứu rằng những hạt vi nhựa hiện diện trong tất cả không trừ một loại muối nào. Được công bố trong Scientific Reports, nhóm nghiên cứu này đã tìm ra một lượng nhựa gồm nhóm polypropylene và polyethylene.

Cảnh báo muối biển trên thế giới đang nhiễm hạt vi nhựa độc hại

Nhóm nghiên cứu này còn chỉ ra những mẫu muối được kiểm tra chứa khoảng 1200 hạt nhựa trên 1 cân Anh ( tương đương 0,45 kg). Hầu hết chúng phân rã từ những sản phẩm nhựa cũ, sợi, và sơn thành mảnh có kích thước nhỏ và trôi nổi trong đại dương, và điều đó lý giải tại sao muối biển lại chứa nhựa

Nhìn chung, muối biển được xem là một sự thay thế tốt cho sức khỏe hơn là muối ăn thông thường. Với lợi ích được nghiên cứu chỉ ra là làm tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe tim mạch, và giảm triệu chứng hen suyễn, nhiều người tin rằng việc sử dụng muối biển thì tốt cho cơ thể hơn là những loại muối tinh khác.

Sự xuất hiện với số lượng lớn hạt vi nhựa trong nhiều thương hiệu muối biển là một lý do cần được quan tâm. Tuy nhiên, có rất ít lý do để bạn phải lo lắng về những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ của muối biển nhiễm nhựa, khi mà số lượng hạt vi nhựa được tìm thấy trong muối quá nhỏ để được coi là một nguy cơ cho sức khỏe. Những nhà nghiên cứu ước tính rằng hầu hết mọi người đều nuốt phải dưới 40 hạt nhựa trong muối biển mỗi năm, so sánh với 11,000 hạt ở người thích ăn hải sản.

Con người hấp thụ chất độc hạt vi nhựa qua đường hít thở

Ngày 24/5/2017, Trường Đại học Hoàng gia Anh đã trình một báo cáo lên Ủy ban Bảo vệ Môi trường thuộc Hạ viện Anh, nói rằng nhựa còn có thể đang làm ô nhiễm cả bầu không khí mà chúng ta đang hít thở.

Con người có thể chứa những hạt nhỏ này qua đường hít không khí.

"Chúng tôi không loại trừ khả năng những hạt vi nhựa sẽ bị cuốn vào không khí và lượn lờ quanh chúng ta. Rồi chúng ta lại hít vào người", giáo sư Frank Kelly, chuyên ngành sức khỏe môi trường, tham gia vào nghiên cứu cho biết. Các hạt này có thể gây ra nguy hại đáng kể với hệ hô hấp của con người”.

"Hít phải chúng có thể khiến các hóa chất độc hại sẽ được vận chuyển khắp cơ thể, qua đường máu, xuống phổi cũng như hệ tuần hoàn... hậu quả tương tự như khói thải từ động cơ xe mà chúng ta vẫn lo sợ hàng ngày".

Anh Tuấn (moitruong.com.vn/TH)